Hürmüz Boğazı Krizi Küresel Ekonomiyi Tehdit Ediyor: En Çok Hangi Ülke Etkilenecek?

ABD’nin İran’a düzenlediği hava saldırılarının ardından Orta Doğu’daki jeopolitik gerilim daha da tırmandı. İran Meclisi, dünya enerji ticareti açısından hayati öneme sahip Hürmüz Boğazı’nın kapatılmasına onay verdi. Gözler, son kararı verecek olan İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney’e çevrildi.

Hürmüz Boğazı küresel enerji için neden kritik?

Umman ile İran arasında yer alan Hürmüz Boğazı, Basra Körfezi'ni Umman Körfezi ve Arap Denizi’ne bağlayan stratejik bir geçiş noktası. Boğazın yalnızca 3 kilometre genişliğinde kullanılabilir deniz trafiği hattı bulunuyor.

Dünyada deniz yoluyla taşınan ham petrolün yaklaşık üçte biri ve LNG ticaretinin önemli bir bölümü bu güzergâhtan geçiyor.

Analistlere göre İran’ın boğazı kapatması, sadece ABD'yi değil tüm küresel ekonomiyi ciddi biçimde etkileyecek. OPEC üyeleri olan Suudi Arabistan, İran, BAE, Kuveyt ve Irak gibi ülkelerin petrol ihracatı büyük ölçüde bu geçiş noktasına bağlı. Petrol ve doğalgaz arzında yaşanacak herhangi bir aksama, fiyatlarda ani sıçramalara neden olabilir.

Kapatma kararı kime neye mal olur?

Hürmüz Boğazı'nın kapatılması en büyük darbeyi İran ekonomisine vurabilir. İran’ın ihraç ettiği petrolün yaklaşık yüzde 90’ı aynı rotayı kullanıyor. Bu ihracatın kesilmesi, İran’ın enerji gelirlerini ciddi şekilde sekteye uğratır ve savunma harcamalarını da riske atar.

Çin içinse Hürmüz Boğazı hayati önemde. Dünyanın ikinci büyük ekonomisi olan Çin, İran’dan yapılan petrol ithalatının en büyük alıcısı konumunda. ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, Çin’i İran’a baskı yapmaya çağırarak “Bu adım Çin için ekonomik intihar olur” açıklamasında bulundu.

Avrupa için enerji ve tedarik krizi kapıda

Avrupa ülkeleri de Hürmüz Boğazı üzerinden gelen petrol ve LNG’ye büyük oranda bağımlı. Suudi Arabistan, Katar ve BAE gibi Körfez ülkelerinden alınan enerji kaynaklarının tıkanması, Avrupa’da enflasyonun yükselmesine, enerji maliyetlerinin artmasına ve özellikle üretim, ulaşım ve tarım sektörlerinde kriz yaratabilir.

Ayrıca boğazın kapanması, sadece enerji değil elektronik, hammadde ve tüketim ürünleri gibi alanlarda da tedarik zincirlerini olumsuz etkileyebilir. Sigorta primlerinin artışı ve lojistik maliyetlerdeki yükseliş, Avrupa’daki işletmeler ve tüketiciler üzerinde baskıyı artırabilir.

Karar Hamaney’in elinde

İran Meclisi'nin onayına rağmen Hürmüz Boğazı'nın gerçekten kapatılıp kapatılmayacağı, İran'ın dini lideri Ali Hamaney’in kararına bağlı.

İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi, ABD’nin saldırılarının “kalıcı sonuçları” olacağını belirtirken, Hamaney henüz boğazın kapatılması konusunda açık bir yorum yapmadı.